Wat is Montessori onderwijs?

Voor wie werkt in het onderwijs of op zoek is naar een baan in het onderwijs, komt het begrip “Montessori” vroeg of laat voorbij. Maar wat houdt Montessori-onderwijs nu eigenlijk in? Wat maakt het zo bijzonder, en hoe verschilt het van traditioneel onderwijs? In deze blog duiken we in de kern van het Montessori-onderwijs, bekijken we hoe het er in de praktijk uitziet en wat dit type onderwijs vraagt van de leraar. Ook bespreken we waarom dit onderwijsconcept zo populair is – zowel bij ouders als bij onderwijsprofessionals.

De oorsprong van Montessori-onderwijs

Het Montessori-onderwijs is vernoemd naar de Italiaanse arts en pedagoog Maria Montessori (1870-1952). Aan het begin van de 20e eeuw ontwikkelde zij een vernieuwende onderwijsmethode, gebaseerd op haar observaties van jonge kinderen. Ze ontdekte dat kinderen van nature nieuwsgierig zijn en een enorme drang hebben om te leren, mits ze daarvoor de juiste omgeving krijgen.

Montessori stelde dat onderwijs niet gebaseerd moet zijn op het vullen van een leeg vat, maar op het begeleiden van een actieve ontdekkingsreiziger. Haar beroemdste uitspraak luidt dan ook: “Help mij het zelf te doen.”

Wat zijn de belangrijkste uitgangspunten van Montessori-onderwijs?

Montessori-onderwijs is meer dan een lesmethode – het is een complete visie op leren en ontwikkelen. De belangrijkste pijlers zijn:

1. Vrijheid in gebondenheid

Kinderen krijgen de vrijheid om zelf keuzes te maken in wat ze willen leren en in welk tempo. Die vrijheid is echter niet onbeperkt; er is sprake van duidelijke kaders en regels. Deze structuur zorgt ervoor dat kinderen leren omgaan met verantwoordelijkheid.

2. Zelfstandigheid

Een Montessori-klas is ingericht om het kind zo zelfstandig mogelijk te laten werken. De leerkracht grijpt niet meteen in, maar observeert en stuurt alleen waar nodig. Zo leren kinderen zelf oplossingen zoeken en initiatief nemen.

3. De voorbereide omgeving

De klaslokalen zijn speciaal ingericht met Montessori-materiaal: leerzaam, aantrekkelijk en afgestemd op de ontwikkelingsfase van het kind. Alles in de ruimte is erop gericht om leren te stimuleren.

4. Individuele ontwikkeling

In plaats van een klassikale aanpak waarbij iedereen hetzelfde leert op hetzelfde moment, krijgt ieder kind onderwijs op maat. Er is aandacht voor de unieke leerstijl, interesses en het tempo van elk kind.

5. Leeftijdsgemengde groepen

Een Montessori-klas bestaat vaak uit kinderen van verschillende leeftijden (bijvoorbeeld 4-6 jaar, 6-9 jaar, 9-12 jaar). Dit bevordert samenwerking, sociale vaardigheden en natuurlijk leren van en met elkaar.

Hoe ziet een dag in het Montessori-onderwijs eruit?

Een typische schooldag op een Montessori-school verloopt vaak anders dan op reguliere scholen. De dag begint met een gezamenlijk moment, maar daarna gaan kinderen zelfstandig aan het werk met materiaal dat ze zelf kiezen. Dit noemen we de werkperiode. Tijdens deze werkperiode bewegen kinderen vrij door de klas, pakken zelfstandig hun materiaal en werken in stilte of in kleine groepjes.

De leraar – in het Montessori-onderwijs vaak aangeduid als “begeleider” of “gids” – observeert en ondersteunt waar nodig. Er is ruimte voor instructie, maar het zwaartepunt ligt op zelfontdekkend leren.

Wat is het verschil met traditioneel onderwijs?

Dit betekent overigens niet dat het Montessori-onderwijs “beter” is – het past simpelweg beter bij sommige kinderen (en leerkrachten!) dan bij anderen.

Voor wie is Montessori-onderwijs geschikt?

Montessori-onderwijs is met name geschikt voor kinderen die goed gedijen bij autonomie en eigen initiatief. Kinderen die graag zelf dingen ontdekken, hun eigen interesses willen volgen en niet bang zijn om zelfstandig aan de slag te gaan, voelen zich vaak thuis in deze onderwijsvorm.

Ook kinderen die in een traditioneel systeem moeilijk mee kunnen komen, kunnen baat hebben bij de rust, het individuele tempo en de persoonlijke aandacht die in het Montessori-onderwijs centraal staan.

Werken in het Montessori-onderwijs

Voor leerkrachten vraagt Montessori-onderwijs een andere benadering dan het reguliere onderwijs. In plaats van voor de klas te staan en instructies te geven, observeer je veel, stel je vragen, stimuleer je eigen verantwoordelijkheid en begeleid je het kind in zijn of haar ontwikkeling.

Wat vraagt dit van jou als leerkracht?

• Geduld en vertrouwen in het leerproces van het kind.
• Flexibiliteit, want je werkt niet met een vaste dagplanning.
• Sterke observatievaardigheden, om de ontwikkeling goed te volgen.
• Een coachende houding in plaats van een instruerende.

Daarnaast heb je vaak een Montessori-opleiding of -certificering nodig. Dit kan via speciale bijscholingen of opleidingen aan Pabo’s met een Montessori-richting.

Waarom kiezen scholen en ouders voor Montessori?

De populariteit van Montessori-onderwijs neemt toe. Steeds meer ouders kiezen bewust voor deze vorm van onderwijs, omdat:

• hun kind meer ruimte krijgt om zich op eigen wijze te ontwikkelen;
• er minder prestatiedruk is;
• er veel aandacht is voor sociale ontwikkeling en samenwerking.

Ook scholen die kiezen voor Montessori profileren zich als onderwijsinstelling met ruimte voor innovatie, kindgericht werken en persoonlijke groei. Dat maakt ze aantrekkelijk voor zowel ouders als onderwijsprofessionals.

Is Montessori-onderwijs ook iets voor jou?

Als jij als onderwijsprofessional op zoek bent naar een werkomgeving waarin:

• kinderen centraal staan in hun eigen leerproces;
• je begeleidt in plaats van ‘voordraagt’;
• je werkt in een rustige, rijke leeromgeving;
• je ruimte krijgt voor pedagogische creativiteit;

... dan zou een functie binnen het Montessori-onderwijs goed bij jou kunnen passen.

Op platforms als MeesterBaan vind je regelmatig vacatures op Montessori-scholen – van leerkracht tot intern begeleider of schoolleider. Interesse? Bekijk het actuele aanbod en ontdek of een Montessori-omgeving past bij jouw onderwijsvisie.

Tot slot: Montessori is meer dan een methode

Montessori is geen trucje of vast lesprogramma – het is een onderwijsvisie die het kind écht centraal zet. Het vergt een andere mindset, andere vaardigheden en veel vertrouwen in de natuurlijke leerdrang van kinderen.

Voor wie in het onderwijs werkt (of wil gaan werken), is het de moeite waard om je in dit type onderwijs te verdiepen. Want wie weet ontdek je een werkwijze die niet alleen het kind helpt groeien, maar ook jou als professional.

Werken in het Montessori-onderwijs?

Ben je enthousiast geworden over de visie van Montessori en wil je daar zelf onderdeel van uitmaken? Op MeesterBaan vind je volop vacatures op Montessori-scholen én een overzicht van scholen die met deze onderwijsvorm werken.

👉 Vacatures in het Montessori-onderwijs
👉 Alle Montessori-scholen op MeesterBaan